Crisis

Tijdens het toetje van ons kerstdiner brengt mijn dochter Merel het onderwerp op ‘de crisis’ en vertelt hoe erg die wel niet is voor haar generatie.

“Wat crisis!?” roepen mijn zusje en ik in koor en vertellen Merel over ónze crisis, die van begin jaren tachtig. “Wij hadden toen 25% werkloosheid in Kerkrade en de hypotheekrente in Nederland lag boven de 12%,”stellen we allebei vol verve.

We kijken elkaar lachend aan.

“Ja, weet je nog, Jess,” zegt ik tegen mijn zusje,“ ze noemden ons in de kranten zelfs ‘de verloren generatie’.”

Jessica begint te grinniken.

“Ja, ja, kijk maar eens hoe verlóren wij zijn,” zegt ze en wijst op de luxe in de woonkamer. Ze nipt vervolgens aan haar wijntje en knipoogt naar me.

Mijn moeder, een hippe zeventiger, mengt zich in de discussie.

“Ach schatjes, wat kletsen jullie nou van een crisis. Hoe denken jullie dat het was in de jaren 50? Hè? Toen Papa en ik trouwden, in de opbouwjaren na de oorlog, bestond het woord hypotheekrente voor ons soort mensen zelfs niet. Je was al blij als je ergens iets vond om te huren en daarna wat meubels bij elkaar wist te sprokkelen. En toen De Mijn na 1965 dicht ging, was er überhaupt geen werk meer. Papa moest toen helemaal naar Holland om nog wat te verdienen.”

Oma tilt haar biertje op alsof ze een toost wil uitbrengen op háár crisis.

Mama en tante Jessie buigen eerbiedig hun hoofd.

“Als me toch iets irriteert, dan is het wel dat constante gezeik over die crisis,” klinkt het vanaf de linker kant van de tafel.

Aan het woord is mijn kwieke oud-tante. Ze koerst richting de 90. Ze leunt achterover en kijkt ons uitdagend aan.

“Het liefste stuur ik jullie nu allemaal met een tijdmachine naar de jaren 30. Om eens even te snuffelen aan een echte crisis. Wij waren toen al blij als we wat te eten hadden en in de winter kolen voor de kachel konden kopen. En wij woonden na ons trouwen in bij mijn ouders, op een gehorig zolderkamertje van twee bij twee.”

Ze schuift de kom met het dessert haar kant op en schept voor de derde keer op.

“Om heel eerlijk te zijn,” zegt ze, terwijl ze een hap van haar pudding neemt, “hebben die talloze economische crisissen die ik heb meegemaakt nauwelijks herinneringen bij mij achtergelaten. Het enige dat wél diepe indruk op me heeft gemaakt, is die oorlog.”

Mijn tante leunt naar voren en kijkt ons strak in de ogen.

“Weet je, pas als vreemde soldaten jouw straat binnen marcheren en je vrijheid van je afpakken, moeten jullie je zorgen gaan maken. En zolang dat niet het geval is, zou ik gewoon genieten van het leven en tevreden zijn met wat je hebt. Crisis of geen crisis.”

We knikken.